توسط : سریال مسئله سه جسم (3 Body Problem) اثر جدیدی از سازندگان سریال بازی تاج و تخت (Game of Thrones) است که در ژانر علمی تخیلی ساخته شده است. سریال 3 Body Problem که پرخرج‌ترین مجموعه تاریخ نتفلیکس محسوب می‌شود براساس رمان چینی به همین نام نوشته لیو سیشین ساخته شده است. داستان سریال مسئله سه جسم روی ارتباط انسان با بیگانگان فضایی و مباحث هیجان‌انگیزی در فیزیک و نجوم همچون مسئله سه جرم و پارادوکس فرمی تمرکز دارد که توانسته مخاطبان بسیاری را با خود همراه کند.
فصل اول سریال مسئله سه جسم در 8 قسمت برای مخاطبان ساخته شده است که بازهم شاهد یک سناریو مشابه هستیم و این یعنی یک سریال جدید از نتفلیکس که دوباره توسط بنیاف و وایس نوشته شده و با الهام از یک رمان علمی تخیلی به همین نام ساخته شده و قصد دارد به یکی از سریال‌های شاخص نتفلیکس تبدیل شود. اما آیا توانسته است به این هدف خود برسد؟ در این نوشتار نقد کوتاهی بر سریال مسئله سه جسم خواهیم داشت، پس تا پایان با ما در ملوفیلم همراه بمانید.
خلاصه داستان سریال مسئله سه جسم
داستان سریال 3 Body Problem در پس‌زمینه انقلاب فرهنگی چین جریان دارد که به روایت زندگی و تصمیم سرنوشت‌ساز اخترفیزیک‌دانی به نام یه ونجی پرداخته است. یه ونجی پدرش را می‌بیند که در جریان انقلاب فرهنگی چین تا حد مرگ کتک خورده است و اکنون او به‌دلیل سوابق علمی خود توسط ارتش استخدام می‌شود که به یک پایگاه راداری مخفی در منطقه‌ای دورافتاده فرستاده می‌شود. پایگاه راداری نظامی مخفی به‌دنبال تصمیم سرنوشت‌ساز یه ونجی سیگنال‌هایی برای برقراری تماس با بیگانگان به فضا ارسال می‌کند. تمدن بیگانه در فضا که در آستانه نابودی قرار دارد، سیگنال را می‌گیرد و قصد دارد به زمین حمله کند.
در همین حال، روی زمین اردوگاه‌های مختلفی شروع به شکل‌گیری و برنامه‌ریزی می‌کنند که بر سر دو راهی قرار می‌گیرند که یا برای مبارزه با تهاجم آنها آماده شوند یا از موجودات برتر استقبال کنند و در تصاحب دنیایی که فاسد می‌دانند به آنها کمک کنند. تصمیم سرنوشت‌ساز یه ونجی در پایگاه، که برای گروهی از دانشمندان امروزی در فضا و زمان تکرار می‌شود، آنها را مجبور می‌کند با بزرگ‌ترین تهدید بشریت روبرو شوند. افسر اطلاعات خصوصی کلارنس شی و گروهی از محققان در دنیایی که جامعه علمی را نگران کرده است، در مسابقه‌ای برای نجات سیاره از نابودی غرق می‌شوند. اگرچه کلارنس به‌عنوان یک مأمور سابق MI5 و اسکاتلند یارد در این مسابقه حضور دارد که از دنیای فیزیک نظری و مهندسی مواد به‌شدت دور است اما، با توطئه‌های سایه‌ای بیگانه نیست.
در همین حال، دانشمند جین چنگ نیز در حال پیش‌روی در قلمروهای ناشناخته است و سعی دارد تا بفهمد چرا بسیاری از آزمایش‌های مربوط به شتاب‌دهنده‌های ذرات اشتباه پیش می‌روند و در نهایت چه اتفاقی برای همتایانش می‌افتد. سرانجام اتفاقات و چالش‌های به‌دنبال تصمیم یه ونجی را با تماشای سریال مسئله سه جسم از ملوفیلم از دست ندهید.
نقد سریال مسئله سه جسم
حدود یک دهه پیش مسئله سه جسم به یک پدیده مهم ادبی در سطح جهان تبدیل شد که نگاهی تازه به موضوعی کلاسیک و کلیشه‌ای در داستان‌های علمی تخیلی داشت، در واقع پیش‌فرض تکراری برخورد اولیه انسان با گونه‌های بیگانه. اما مسئله سه جسم چیست؟ مسئله سه جسم یک پرسمان قدیمی در علم اخترفیزیک است که با تعیین مدار سه جسم سماوی با استفاده از موقعیت و سرعت اولیه با آنها سروکار دارد و رفتار و حالات و … آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد. داستان این سریال که با اقتباس از کتابی به نام 3 Body Problem اثر لیو سیشین ساخته شده است، داستانی گسترده و جذاب از چندین نسل بشریت را روایت می‌کند که با تهدیدی ترسناک از سوی موجودات فرازمینی مواجه شده‌اند و باید برای زنده ماندن روی زمین مبارزه کنند.
کتاب لیو سیشین اولین بار در سال ۲۰۰۸ میلادی منتشر شد و اولین کتاب از سه‌گانه علمی تخیلی او به‌شمارمی‌رود که به شرح کارهای پیچیده شخصیت‌های بسیار باهوشش پرداخته است که سعی دارند تا معماهای بسیار مبهمی را حل کنند. نحوه آغاز داستان این کتاب یکی از نقاط قوت آن محسوب می‌شود که با روایت یک تراژدی شخصی و کوچک، ماجرایش سراسر رمان را دربرمی‌گیرد. این عنصر انسانی با تأکید بر یک المان آشنا مخاطب تازه را به هسته داستان اصلی با درک این موراد می‌کشاند و سبب می‌شود تا اتفاقات تکان‌دهنده بعدی را آسان‌تر درک کند.
پس از کتاب مسئله سه جسم کتاب‌های بعدی این مجموعه جنگل تاریک (The Dark Forest) و پایان مرگ (Death’s End) به‌ترتیب طولانی‌تر و عجیب‌تر از کتاب قبلی می‌شوند و در حدی سروصدا به پا کردند که اولین کتاب این مجموعه در سال 2015 برنده جایزه هوگو برای بهترین رمان سال شد. این اولین باری بود که این جایزه به کتابی که نویسنده آن آسیایی بود تعلق گرفت و علاوه بر چین، در ایالات متحده نیز به لیست پرفروش‌ترین کتاب‌ها راه پیدا کرد. اگرچه اقتباس از داستانی در ژانر علمی تخیلی که درباره دنیای کمونیستی پساجنگ حرف می‌زند از همان آغاز کار دشواری به نظر می‌رسد اما، نویسندگان این سریال تمام تلاش خود را برای ساده‌سازی داستان و مبنای علمی آن برای مجموعه‌ای با هدف مخاطب گسترده و ناهمگون انجام داده‌اند.
شاید بارزترین تفاوت بین سریال3 Body Problem با کتاب آن در زمانبندی داستان‌گویی آن باشد و دلیل آن را می‌توان به استفاده از عناصر و شخصیت‌های موجود در هر سه کتاب در داستان سریال نسبت داد. در واقع می‌توان گفت که سریال داستان را دوباره از اول تنظیم می‌کند و داستان آن از کتاب اول فراتر می‌رود و برخی از شخصیت‌های مهم سریال کاراکترهایی هستند که در کتاب‌ها وجود دارند اما، در داستان اصلی هیچ‌وقت با هم ملاقات نمی‌کنند. درگیری اصلی داستان مسئله سه جسم در سریال بسیار سریع‌تر از کتاب اصلی آشکار می‌شود. اکنون سوال این است آیا سریال 3 Body Problem با داستان خود توانسته است در عین به تصویر کشیدن ارتباط قوی بین فیزیک و وقایع روایت‌شده در مسئله سه جسم همچنان بسیاری از تماشاگران را به‌خصوص تماشاگرانی که با داستان کتاب‌ها و همچنین مسائل فیزیک آشنایی ندارند با خود همراه کند؟
مفهومی که سریال چندین بار به آن بازمی‌گردد، مسئله سه جسم است و این ایده دارای مفهومی بسیار فنی‌تر و ذهنی‌تر از تولید متوسطی است که مخاطبان عمومی را هدف قرار دهد. اگرچه برخی راه‌حل‌های بصری برای درک آسان‌تر این مفهوم اتخاذ شده و مهارت‌های روایی نویسندگان نیز به کاهش پیامدهای این محدودیت کمک می‌کند اما، آیا مخاطب در اولین زمانی که چیزی از مفاهیم را درک نکند باز هم به تماشای سریال ادامه خواهد داد؟! از نظر برخی از تماشاگران رویکردی که این سریال در پیش گرفته است شاید یک بازگشت به عقب برای سازندگان بازی تاج و تخت باشد در حالیکه برخی معتقدند که این سریال توانسته است گام مهمی در ژانر علمی تخیلی بردارد و بلندپروازانه‌ترین سریال نتفلیکس برای سال ۲۰۲۴ باشد.
یک تغییر اساسی سریال 3 Body Problem نسبت به کتاب به شخصیت‌های داستان آن بازمی‌گردد. از میان کاراکترهای اصلی سریال تنها دو نفر از کتاب مسئله سه جسم گرفته شده‌اند و تنها یکی از آنها نام خود را از کتاب‌ها حفظ کرده است. اکثر شخصیت‌های موجود در داستان سریال از کتاب سوم هستند و ورود آنها به داستان کتاب اول که در سریال به تصویر کشیده شده است را می‌توان به داستان کتاب پایان مرگ که بیشتر در یک خط زمانی اتفاق می‌افتد که همزمان با داستان کتاب اول و دوم است، نسبت داد.
همچنین در داستان سریال شاهد یک سری از شخصیت‌های جدید که یک گروه تقریبا بیست نفره از رفقای گرمابه و گلستان کاراکترهای اصلی از آکسفورد هستیم که به نظر می‌رسد این کاراکترهای فرعی بیشتر به‌خاطر مخاطبان عامی که لزوما با داستان کتاب‌های اصلی لیو سیشین آشنا نیستند و با عبارات و اصطلاحات فنی‌تر داستان نیز به سختی کنار می‌آیند، به داستان سریال اضافه شده‌اند.
با این حال، در سریال 3 Body Problem ما شاهد قهرمانان زیادی در بخش شخصیت‌ها هستیم که نمی‌توانند عمق احساسی قابل درکی برای مخاطب ایجاد کنند و این موضوع را می‌توان به پیچیدگی در داستان آن نسبت داد. در واقع بخش شخصیت‌پردازی سریال قربانی پیچیدگی در داستان آن شده است و شخصیت‌های آن توانایی ماندگاری ندارند هرچند که تیم بازیگری توانسته است بازی فوق‌العاده خوبی از خود ارائه دهند. از نگاه محتوایی باید گفت که تمام هشت اپیزود سریال مسئله سه جسم به‌صورت یک‌جا قابل تماشا هستند که روی یک نکته متمرکز شده‌اند.
در سه‌گانه لیو سیشین، درگیری بین زمینی‌ها و مهاجمان بیگانه به‌عنوان تمثیلی از روابط دشوار چین با قدرت‌های غربی بود و سازندگان سریال خطر تهاجم آینده را به‌عنوان پیامد اجتناب‌ناپذیر بی‌تفاوتی انسان نسبت به آینده کره زمین در سریال 3 Body Problem به خوبی به تصویر کشیده‌اند. در واقع این سریال، اول از همه می‌خواهد به طرز جالبی رفتار بشریت را قبل از یک فاجعه وجودی احتمالا اجتناب‌ناپذیر و مخرب که کاملا دور به‌نظر می‌رسد، بررسی کند. پس موضوع نجات نسل‌های بعدی از نابودی احتمالی در نهایت در این اقتباس نتفلیکس مطرح شده است.
با تمام این ایرادات ریز و درشت باید گفت که سریال مسئله سه جسم نتفلیکس یک سریال پرهیجان است و این ساخته جدید دیوید بنیاف و دی. بی. وایس از نظر دامنه حماسی و خشونت شدید در برخی قسمت‌ها شبیه به اثر قبلی آنها، بازی تاج و تخت است. پیش از آنکه دیوید بنیاف، الکساندر وو و دی. بی. وایس بخواهند دست به اقتباس از کتاب‌های لیو سیشین بزنند، هیچکس فکر نمی‌کرد که کسی هرگز بتواند این داستان را برای سینما یا تلویزیون اقتباس کند. حال نسخه نتفلیکس داستان کتاب سیشین نشانی از نقطه قوت هالیوود است.
الکساندر وو کارگردان این سریال به هالیوود ریپوتر گفته بود: “سازندگان سریال 3 Body Problem از همان آغاز هدف خود را بر این قرار داده بودند تا اقتباسی را به تصویر بکشند که بتواند در سطح جهانی با مخاطبان ارتباط بگیرد و تنها برای بینندگان چینی نباشد در عین اینکه ماهیت چینی داستان و شخصیت‌ها که در بطن کتاب و فلسفه آن وجود دارد، حفظ شود.” در واقع فرهنگ و تاریخ چین با عناصر علمی تخیلی به نحوی در فیلمنامه این سریال آمیخته شده که علاوه بر اینکه ماهیت داستان اصلی از دست نرفته است بلکه آن را به مجموعه‌ای جذاب برای مخاطبان غربی و شرقی تبدیل کرده است.
سریال مسئله سه جسم توانسته است ارائه بسیاری از مفاهیم را ساده‌تر کند و برخی از مفاهیم پیچیده اخترفیزیک را به جای توضیحات نوشتاری با استفاده از تصاویر پویا، جذاب‌تر و قابل درک‌تر نشان دهد هرچند که این تکنیک، خوبی‌ها و بدی‌های خودش را دارد. لازم به ذکر است که موسیقی این سریال علمی تخیلی هم کاری از رامین جوادی است هرچند که به سطح بازی تاج و تخت نمی‌رسد اما، کماکان موسیقی به‌جایی است. یکی از جنبه‌های قابل توجه سریال 3 Body Problem جلوه‌های بصری خیره‌کننده آن است.
هر چقدر هم که به نحوه روایت داستان این سریال ایراد بگیریم، نمی‌توانیم از جلوه‌های ویژه این مجموعه که در بیشتر لحظات نفس‌گیر هستند و توانسته دنیای علمی تخیلی سیشین را به زیبایی زنده کند سرسری رد شویم. توجه به جزئیات در فناوری‌ها، تکنولوژی‌ها، لباس‌ها و تفاوت‌های فرهنگی مربوط به هر دوره که در سریال به خوبی به آن پرداخته شده است، جای تحسین دارند و نمی‌توان در بحث اجرای نکات فنی ایراد خاصی از سریال گرفت. درباره فیلمبرداری و قاب‌های چشم‌نواز سریال باید عنوان کرد که تنها بر زیبایی بصری آن افزوده‌اند و در پیشبرد داستان نیز نقشی اساسی دارند.
یکی از ویژگی‌های سریال در مقایسه با کتاب‌ها که علاوه بر زیبایی بصری آن مورد توجه و تحسین منتقدان قرار گرفته است، در لحن روایت و همه‌شمول بودن آن خلاصه می‌شود. سریال 3 Body Problem علاوه بر تحسین منتقدان بین‌المللی توانسته است نظر مخاطبان بسیاری را نیز به خود جلب کند که نشان می‌دهد هر کسی با هر زمینه‌ای می‌تواند این سریال را ببیند و از آن لذت ببرد.
سخن آخر
سریال مسئله سه جسم یک سفر عظیم در وسعت فضا و پیچیدگی‌های احساسات انسانی است که دارای دامنه بسیار بزرگی است که از دوران پرآشوب انقلاب فرهنگی چین تا دورترین نقاط جهان امتداد پیدا می‌کند. داستان این سریال که روایتی سرشار از جستارهای فلسفی و معضلات کیهانی را ارائه می‌دهد و معضلات اخلاقی پیشرفت تکنولوژی، مضامین شکنندگی تمدن و جستجوی ابدی برای درک مکان انسان‌ها در جهان را مورد بررسی قرار می‌دهد، توانسته است رضایت اکثریت مخاطبان را به‌دست آورد. سریال 3 Body Problem با داستانی زیبا و مهیج را در ملوفیلم تماشاگر باشید.
